ارز مسافرتی نوعی تسهیلات است که به مسافران سفرهای خارجی ارائه می‌شود تا هزینه‌های خود را با نرخ مناسب‌تر مدیریت کنند؛ اما این تسهیلات چقدر است؟ شرایط دریافت آن چیست؟ و از کجا می‌توان ارز مسافرتی را تهیه کرد؟ در این مقاله، قصد داریم تمامی جوانب این موضوع را بررسی کرده و اطلاعات مفیدی درباره مدارک، شرایط، نکات کاربردی و حتی پرسش‌های متداول در اختیار شما قرار دهیم. اگر شما هم به دنبال سفر خارجی آسان‌تر و اقتصادی‌تر هستید، این مقاله دقیقاً همان چیزی است که نیاز دارید.
ارز مسافرتی چیست؟
ارز مسافرتی به مقدار مشخصی از ارز گفته می‌شود که به مسافران سفرهای خارجی با شرایط و محدودیت‌های خاص ارائه می‌شود. هدف اصلی این خدمت، کمک به کاهش هزینه‌های سفر و جلوگیری از تأثیر‌پذیری شدید مسافران از نوسانات نرخ ارز در بازار آزاد است. این ارز معمولاً با نرخ دولتی یا قیمت کمتر از بازار آزاد عرضه می‌شود و همین موضوع آن را به گزینه‌ای جذاب برای مسافران تبدیل می‌کند.
به‌عنوان مثال، اگر شما قصد سفر به هر کشوری را داشته باشید، می‌توانید با ارائه مدارک لازم به بانک‌ها یا صرافی‌های مجاز، مقدار مشخصی دلار یا ارز مناسب کشور مقصد، با قیمتی ارزان‌تر از بازار آزاد دریافت کنید. این مبلغ به شما کمک می‌کند تا هزینه‌های سفر خود، مانند رزرو هتل، حمل‌ونقل یا خریدهای ضروری را با کمترین هزینه انجام دهید.
مدارک لازم برای دریافت ارز مسافرتی
برای تهیه ارز مسافرتی، ارائه مدارک خاصی الزامی است. این مدارک به بانک‌ها یا صرافی‌ها کمک می‌کنند تا از صحت اطلاعات شما و هدف سفرتان اطمینان حاصل کنند. لیست مدارک لازم برای ارز مسافرتی به شرح زیر است:
- اصل و کپی گذرنامه؛
- اصل و کپی بلیط رفت و برگشت مهرشده یا تأییدشده توسط آژانس مسافرتی؛
- کارت ملی یا شناسنامه برای اثبات هویت و شهروندی شما؛
- ویزا برای کشورهایی نیازمند به ویزا؛
- رسید پرداخت عوارض خروج از کشور؛
- تکمیل دقیق فرم درخواست ارز با توجه دقیق به جزئیات؛
- شماره موبایل و حساب بانکی به نام خودتان؛
- پرداخت مبلغ ریالی و تحویل رسید آن.
نکته: فرایند اداری دریافت ارز پیچیده بوده و هرگونه خطا ممکن است مشکلاتی را به وجود آورد. بهتر است تمامی مدارک گفته‌شده را به‌صورت فیزیکی و دیجیتالی همراه داشته باشید تا در صورت بروز مشکل بتوانید آن‌ها را ارائه دهید.
نکات مهم دریافت ارز مسافرتی
برای اینکه فرایند تهیه ارز مسافرتی برای شما آسان‌تر شود، به نکات زیر توجه کنید:
• سقف ارز مسافرتی: مقدار ارز تخصیص‌یافته به مسافران، محدود است و این محدودیت معمولاً براساس مقصد سفر تعیین می‌شود. برای مثال، برای سفر به کشورهای بدون ویزا، سقف ارز مسافرتی ۳۰۰ دلار است؛ اما برای سفر به کشورهای با ویزا این سقف به ۵۰۰ دلار افزایش می‌یابد.
• نرخ ارز مسافرتی: نرخ این ارز معمولاً کمتر از نرخ بازار آزاد است. البته قیمت دقیق آن ممکن است روزانه تغییر کند که تابع سیاست‌های اقتصادی کشور است.
• محدودیت تعداد دفعات استفاده: هر فرد فقط یک بار در سال می‌تواند از سهمیه ارز مسافرتی بهره‌مند شود. اگر پیشتر در همان سال از این خدمت استفاده کرده‌اید، مجدداً واجد شرایط تهیه ارز مسافرتی نخواهید بود.
• دریافت ارز برای سفرهای زیارتی: برای دریافت این ارز با هدف سفرهای زیارتی، لازم است نام خود را در سامانه سازمان حج و زیارت ثبت کنید.
• تهیه ارز برای سفر خانوادگی به خارج از کشور: در صورتی که قصد سفر خانوادگی به کشورهای خارجی دارید و می‌خواهید ارز سهمیه‌ای برای تمامی اعضای خانواده دریافت کنید، هر یک از اعضا باید به‌صورت جداگانه برای دریافت ارز به صرافی مراجعه کنند. ارز فقط در درگاه‌های خروجی فرودگاه به مسافران تحویل داده می‌شود و فقط شخص درخواست‌کننده مجاز به دریافت آن است.
نکته مهم: در صورت کنسل‌شدن سفر، حداکثر ۱۰ روز فرصت دارید که برای لغو درخواست خود به شعب ارزی بانک ملی مراجعه کنید.
شرایط لازم برای دریافت ارز مسافرتی
برای استفاده از سهمیه ارز مسافرتی، شرایط زیر باید رعایت شود:
• ایرانی بودن مسافر: این تسهیلات فقط به شهروندان ایرانی تعلق می‌گیرد.
• حداقل سن ۱۲ سال: طبق تصمیم بانک مرکزی، تمامی افراد بیشتر از ۱۲ سال می‌توانند برای دریافت این سهمیه اقدام کنند؛ اما برخی از بانک‌ها در شرایط دریافت ارز مسافرتی، محدودیت سنی حداقل ۱۸ سال را اعلام کرده‌اند. به همین دلیل، مسافران بیشتر از ۱۸ سال باید به‌صورت جداگانه درخواست ارز مسافرتی دهند.
• بلیط رفت و برگشت معتبر: ارز مسافرتی دولتی فقط به افرادی اختصاص می‌یابد که قصد سفر به خارج از کشور را دارند؛ بنابراین هنگام مراجعه به صرافی یا بانک، لازم است اصل بلیط هواپیما خود را همراه داشته باشید.
ارز مسافرتی به چه افرادی تعلق نمی‌گیرد؟
اگرچه ارز مسافرتی یک خدمت عمومی است؛ اما همه افراد نمی‌توانند از آن استفاده کنند. افرادی که در زیر از آن‌ها نام می‌بریم، از دریافت این تسهیلات محروم خواهند بود:
۱. کسانی که قصد سفر زمینی یا دریایی به کشور خارجی را دارند.
۲. افرادی که قبلاً در همان سال، ارز مسافرتی دریافت کرده‌اند.
۳. افرادی که دارای گذرنامه سیاسی یا خدماتی هستند.
۴. مسافرانی که دارای تابعیت دوگانه هستند و در خارج از ایران سکونت دارند.
چه زمانی برای خرید ارز اقدام کنیم؟
برای جلوگیری از استرس و مشکلات احتمالی، بهتر است زمان‌بندی مناسبی برای خرید ارز داشته باشید و نکات زیر را در نظر بگیرید:
• حداقل یک هفته قبل از سفر اقدام کنید. این بازه زمانی به شما این امکان را می‌دهد تا در صورت وجود هرگونه نقص در مدارک، فرصت کافی برای اصلاح آن داشته باشید.
• ساعات کاری بانک‌ها و صرافی‌ها را در نظر بگیرید. بیشتر بانک‌ها فقط در روزهای خاص و ساعات اداری خدمات ارز مسافرتی را ارائه می‌دهند.
• پیش از پرواز ارزتان را دریافت کنید؛ چرا که پس از بازگشت از سفر امکان دریافت آن از مراکز مجاز وجود نخواهد داشت. به عبارت دیگر، مهلت دریافت ارز مسافرتی به پایان می‌رسد.
از کجا ارز مسافرتی بگیریم؟
بانک مرکزی پیشتر اعلام کرده بود که برای ثبت نام ارز مسافرتی باید در «سامانه برخط مرکز مبادلات ارز و طلای ایران» ثبت‌نام انجام شود؛ اما طبق آخرین اطلاعات، اکنون می‌توان با مراجعه به سامانه آنلاین بانک مرکزی یا استفاده از اپلیکیشن «بله» و واردکردن اطلاعات لازم، درخواست ارز مسافرتی خود را ثبت کرد. همچنین طبق قوانین بانک مرکزی، پرداخت وجه نقد ارزی فقط به‌صورت دلار و در فرودگاه، پشت گیت خروجی به مسافران ارائه می‌شود.
البته ثبت نام ارز مسافرتی از دو محل بانک و صرافی هم امکان‌پذیر است. بسیاری از بانک‌های دولتی و خصوصی خدمات ارز مسافرتی را ارائه می‌دهند. معمولاً نرخ ارز مسافرتی در بانک‌ها ثابت‌تر است. صرافی‌ها نیز یکی دیگر از منابع تهیه ارز مسافرتی هستند. معمولاً انعطاف بیشتری در ارائه خدمات دارند؛ اما ممکن است نرخ ارز در آن‌ها متغیر باشد.
نکته: قبل از مراجعه به هر یک از این مراکز، حتماً از موجودی ارز در آن‌ها استعلام بگیرید.
راهنمای گام به گام دریافت ارز مسافرتی از طریق بانک
مراحل دریافت ارز مسافرتی بانک ها به شرح زیر است:
مسافر باید به یکی از شعب بانک‌های ملی، ملت یا سامان مراجعه کند و مدارک لازم برای ارز مسافرتی (بلیط سفر، گذرنامه معتبر، ویزای کشور مقصد در صورت نیاز و عوارض خروج از کشور) را همراه داشته باشد. اگر مسافر حساب ارزی در بانک ملی، ملت یا سامان ندارد، علاوه بر مدارک فوق، باید کارت ملی و شناسنامه خود را برای افتتاح حساب ارزی به همراه داشته باشد.
مسئول بانک، مدارک مسافر را بررسی می‌کند. در این مرحله باید مسافر مبلغ ریالی ارز را به بانک پرداخت کند تا بانک رسید پرداختی را به مسافر ارائه دهد. پس از این مرحله، مسافر به گیت فرودگاه رفته و به باجه ارزی مراجعه می‌کند و در آنجا رسید خود را به باجه ارائه داده و ارز مدنظر را به‌صورت اسکناس تحویل می‌گیرد.
راهنمای گام به گام دریافت ارز مسافرتی از طریق نرم‌افزار بله
برای سفرهای خارجی می‌توانید از یک هفته قبل از تاریخ پرواز خود، به‌طور آنلاین از طریق نرم‌افزار بله برای تهیه ارز مسافرتی اقدام کنید. برای انجام این کار، پس از پرداخت عوارض خروج از کشور، مراحل زیر را انجام دهید:
۱. وارد نرم‌افزار بله شده و گزینه ارز مسافرتی را از قسمت خدمات انتخاب کنید.
۲. اطلاعات لازم مانند تاریخ پرواز، کد ملی و شماره پاسپورت خود را در فرم بنویسید.
۳. مقدار ارز مسافرتی مدنظر را بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ دلار در نرم‌افزار بله انتخاب کنید.
۴. پس از انتخاب ارز درخواستی، به صفحه پرداخت هدایت می‌شوید و در نهایت یک کد ۱۵ رقمی دریافت می‌کنید
۵. در زمان حضور در فرودگاه، با ارائه کد ۱۵ رقمی و پاسپورت خود، ارز مسافرتی خود را از باجه‌های مخصوص بانک ملی دریافت کنید.
برای دریافت ارز مسافرتی به کدام‌یک از فرودگاه‌های ایران مراجعه کنیم؟
یکی از مهم‌ترین نکات برای تهیه ارز مسافرتی این است که همه فرودگاه‌های ایران مجهز به خودپردازهای مخصوص ارز نیستند و امکان دریافت ارز به‌صورت نقدی در آنجا وجود ندارد. اگر پرواز شما از مبدأ یکی از فرودگاه‌های زیر باشد، می‌توانید با خیالی آسوده ارز خود را خریداری کرده و به سفر خود بروید:
• فرودگاه امام‌خمینی تهران؛
• فرودگاه اصفهان؛
• فرودگاه مشهد؛
• فرودگاه شیراز؛
• فرودگاه ارومیه؛
• فرودگاه تبریز؛
• فرودگاه اهواز.
نتیجه‌گیری
ارز مسافرتی یکی از روش‌های مهم برای مسافران بین‌المللی است که با استفاده صحیح از آن بتوانند هزینه‌های سفر را به شکل چشمگیری کاهش دهند. با آگاهی از شرایط، مدارک و نکات کلیدی مربوط به این فرایند، سفری کم‌هزینه و بدون دغدغه خواهید داشت. اگر قصد سفر خارجی دارید، پیشنهاد می‌کنیم همین حالا اقدام به تهیه مدارک لازم کرده و از سامانه‌های آنلاین برای درخواست سریع‌تر استفاده کنید. همچنین، برای اطلاعات بیشتر و مطالعه مقالات مرتبط، حتماً به سایر مطالب مجله آوا سری بزنید.
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. نرخ ارز مسافرتی چقدر است؟
نرخ ارز مسافرتی را بانک مرکزی تعیین می‌کند و معمولاً ارزان‌تر از نرخ بازار آزاد است.
۲. سقف ارز مسافرتی چقدر است؟
بسته به مقصد سفر، سقف ارز مسافرتی ممکن است از ۳۰۰ تا ۵۰۰ دلار باشد.
۳. آیا امکان دریافت ارز مسافرتی برای سفرهای زمینی و دریایی وجود دارد؟
خیر، ارز مسافرتی فقط برای سفرهای هوایی تعلق می‌گیرد.
۴. آیا می‌توان ارز مسافرتی را برای چند سفر دریافت کرد؟
خیر، هر فرد در بازه‌های زمانی مشخص (معمولاً یک سال) فقط یک بار مجاز به دریافت ارز مسافرتی است.
