تا به حال برایتان پیش آمده که ساعت‌ها در سالن فرودگاه منتظر پروازی باشید که خبری از آن نیست؟ صدای بلندگوی فرودگاه که اعلام می‌کند پرواز شما تاخیر دارد، برای بسیاری از ما تجربه‌ای آشنا و حتی آزاردهنده است؛ اما پشت این تاخیرها چه دلایلی پنهان شده‌اند؟ آیا همیشه تقصیر هواپیما یا شرکت هواپیمایی است؟ در این مقاله قصد داریم با نگاهی دقیق و واقعی، دلایل تاخیر در پروازها را بررسی کنیم؛ از عوامل طبیعی گرفته تا خطاهای انسانی و کمبود زیرساخت و تجهیزات. با ما همراه باشید تا به پاسخ این پرسش برسیم که چرا پروازها تاخیر دارند و در چنین شرایطی چه حقوقی برای مسافران در نظر گرفته شده است.
چرا پروازها دیر انجام می‌شوند | بررسی دلایل تاخیر در پروازها
علت تاخیر پروازها همیشه ساده و حدس‌زدنی نیست؛ از وضعیت آب‌وهوا گرفته تا مشکلات فنی یا شلوغی باند، هرکدام می‌توانند بخشی از پاسخ این معما باشند. دلایل تاخیر در پرواز فقط به یک یا دو عامل خلاصه نمی‌شود. هر پرواز، چه داخلی باشد چه خارجی، به هماهنگی کامل میان عوامل انسانی، فنی و محیطی نیاز دارد. از آماده‌سازی هواپیما و وقت‌شناسی مسافران گرفته تا …، همگی نقش مهمی دارند.
برخی دلایل مانند شرایط بد آب‌وهوا یا بازرسی‌های امنیتی ویژه، خارج از کنترل ایرلاین‌هاست و مستقیماً بر زمان‌بندی پرواز تأثیر می‌گذارند که حتی پیشرفت تکنولوژی هم نتوانسته به‌طور کامل بر آن‌ها غلبه کند. در ادامه این مطلب، می‌خواهیم با زبانی ساده و کاربردی، پشت‌پرده این تاخیرهای آزاردهنده را بررسی کنیم.
محدودیت‌های کنترل ترافیک هوایی
یکی از عوامل موثر در تاخیر پرواز، محدودیت‌هایی است که در سیستم کنترل ترافیک هوایی اعمال می‌شود. با افزایش تعداد هواپیماها، به‌ویژه در فرودگاه‌های شلوغ و شهرهای بزرگ، برج‌های مراقبت برای حفظ ایمنی ناچارند تا زمان بیشتری بین نشست و برخاست هواپیماها در نظر بگیرند؛ درنتیجه زمان حرکت هواپیماها تغییر می‌کند و پروازها با چند دقیقه تاخیر انجام می‌شوند. تأثیر ترافیک هوایی بر تاخیر پرواز به‌ویژه در پروازهای بین‌المللی یا در شرایط جوی نامساعد، بیشتر دیده می‌شود و همه این‌ها به شکل زنجیره‌ای بر زمان حرکت پروازهای دیگر اثر می‌گذارند و باعث تاخیر بیشتر و بیشتر می‌شوند.
تاخیر پرواز به دلایل آب و هوایی
شرایط نامساعد جوی یکی از رایج‌ترین دلایل تاخیر در پروازها است؛ اما برخلاف تصور عمومی، فقط حدود ۶درصد از تاخیرها به این عامل برمی‌گردد. تاخیر پرواز به دلایل آبوهوایی معمولاً در زمان‌هایی رخ می‌دهد که پدیده‌هایی مثل طوفان، برف سنگین یا باد شدید، ایمنی پرواز را تهدید می‌کند. به‌عنوان مثال، رعد و برق ممکن است باعث تلاطم هوا یا کاهش دید خلبان شود و نشست و برخاست هواپیما را سخت کند. در این شرایط، ایمنی پرواز اولویت اصلی است و پرواز تا آرام‌شدن وضعیت آب‌وهوا به تاخیر می‌افتد یا لغو می‌شود. این تصمیم هرچند ناراحت‌کننده، برای حفظ سلامت مسافران لازم است.
تاخیر در رسیدن مسافران
دیر رسیدن مسافران به در ورودی هواپیما یا گیت خروجی فرودگاه یکی دیگر از عوامل موثر در تاخیر پرواز است. برخی مسافران تصور می‌کنند تا لحظه آخر برای ورود به هواپیما وقت دارند و زمان زیادی را در سالن انتظار یا فروشگاه‌های فرودگاه سپری می‌کنند. این بی‌توجهی باعث تاخیر در بسته‌شدن در هواپیما و بی‌نظمی در برنامه پرواز می‌شود.
خطوط هوایی در چنین شرایطی با در نظر گرفتن مقصد و برنامه سایر پروازها، تصمیم می‌گیرند که مدتی منتظر مسافران بمانند؛ اما اگر تاخیر آن‌ها بیش از حد باشد، برای جلوگیری از زنجیره‌ای شدن تاخیرها، پرواز انجام می‌شود. حضور به‌موقع مسافران در گیت، نقش مهمی در پیشگیری از تاخیرهای غیرضروری دارد.
چند ساعت قبل از پرواز به فرودگاه برویم؟
تاخیر در بارگیری چمدان‌ها
در میان دلایل تاخیر در پروازها گاهی اوقات عامل بارگیری چمدان‌ها نادیده گرفته می‌شود؛ اما در عمل یکی از عوامل پرتکرار است. در پروازهای شلوغ یا بین‌المللی، حجم سنگین بار و چمدان‌ها باعث می‌شود عملیات بارگیری زمان‌بر باشد. این موضوع وقتی پیچیده‌تر می‌شود که برخی مسافران پرواز تزانزیت از فرودگاهی به فرودگاه دیگر منتقل می‌شوند و جابهجایی بارهای آن‌ها به دقت و زمان بیشتری نیاز دارد.
شاید شما سوار هواپیما شده باشید و از خود بپرسید چرا هواپیما پرواز را شروع نمی‌کند؟ در بسیاری از مواقع، دلیل این انتظار، تکمیل فرایند بارگیری است. با اینکه خدمه تلاش می‌کنند این روند سریع‌‌تر انجام شود؛ اما گاهی حجم بار آن‌قدر زیاد است که چاره‌ای جز تاخیر چند‌دقیقه‌ای نیست.
تاخیر در بارگیری محموله‌ها
یکی از مشکلات رایج در پروازها که کمتر به آن توجه می‌شود، تاخیر ناشی از بارگیری محموله‌هاست. هواپیماها فقط مخصوص جابهجایی مسافر نیستند؛ بخش مهمی از پروازها وظیفه حمل کالا، محموله‌های پستی یا حتی اقلام سنگین مانند خودرو و تجهیزات صنعتی را برعهده دارند.
در پروازهای ترکیبی که بارگیری هم‌زمان مسافر و محموله را باید انجام دهند، این تاخیرها عادی و بخشی از برنامه پرواز است؛ بنابراین ممکن است علت تاخیر در پرواز، تاخیر در بارگیری محموله‌ها باشد. فرایند بارگیری محموله‌ها در پروازهای بین‌المللی کندتر است. همان‌طور که می‌دانید رعایت دقت و ایمنی در بارگیری محموله‌ها همیشه بر سرعت آن اولویت دارد.
نقش بازرسی امنیتی
یکی از عوامل مهم در تاخیر پروازها، اجرای دقیق پروتکل‌های امنیتی است. هر پرواز پیش از برخاستن، نیازمند هماهنگی‌های متعدد با برج مراقبت، بررسی شرایط محیطی، کنترل میزان سوخت و آماده‌سازی هواپیماست. علاوه بر این، در برخی شرایط خاص، وجود یک مسافر یا چمدان مشکوک باعث توقف روند پرواز می‌شود.
نقش بازرسی امنیتی در تاخیر پرواز، زمانی پررنگ‌تر می‌شود که به بازرسی دوباره یا هماهنگی‌های امنیتی خاص نیاز باشد. هرگونه اختلال در مراحل بازرسی، روند صدور اجازه پرواز را به تاخیر می‌اندازد و حتی به ساعت‌ها انتظار منجر می‌شود.
مشکلات فنی در هواپیما
یکی از رایج‌ترین و در عین حال حساس‌ترین دلایل تاخیر در پرواز، بروز مشکلات فنی در پرواز است. هرچند تمامی سیستم‌های هواپیما پیش از پرواز به‌دقت بررسی می‌شوند؛ اما گاهی درست در لحظه آخر، ایرادی پیش‌بینی‌نشده شناسایی می‌شود. این اشکال ممکن است گاهی کوچک و حل‌شدنی باشند یا برعکس، در شرایط خاص، به لغو کامل پرواز منجر شود.
شاید این نوع تاخیر برای مسافر آزاردهنده باشد؛ اما وقتی پای ایمنی پرواز در میان است، حتی چند ساعت صبوری هم حیاتی خواهد بود. شما چه فکر می‌کنید؟ بهتر نیست نقص فنی هواپیما روی زمین شناسایی شود تا در میانه آسمان؟
برخورد پرنده با هواپیما
شاید عجیب به نظر برسد؛ اما برخورد پرنده با هواپیما یکی از دلایل تاخیر در پرواز است که هرچند رایج نیست؛ اما وقوع آن حتی باعث آسیب به هواپیما هم می‌شود. این اتفاق معمولاً هنگام برخاستن یا فرود هواپیما رخ می‌دهد، یعنی زمانی که هواپیما در ارتفاع پایین‌تری قرار دارد. ورود ناگهانی پرنده به موتور یا برخورد با بدنه ممکن است به توقف پرواز، بازرسی فنی و در نهایت تاخیر پرواز منجر شود.
در میان مشکلات رایج در پروازها، این مشکل به‌طور خاص به ایمنی پرواز مربوط است. ایرلاین‌ها برای جلوگیری از چنین رویدادهایی از سیستم دفع پرندگان در باند فرود استفاده می‌کنند؛ اما توجه کنید که کنترل کامل و همیشگی پرنده‌ها ممکن نیست.
خطا در سیستم مدیریت پروازی
یکی از دلایل کمتردیده‌شده، اما مهم در فهرست علت تاخیر پروازها، اختلال در سیستم‌های مدیریت پروازی است. این سامانه‌ها اطلاعات صدها پرواز داخلی و خارجی را مدیریت می‌کنند و هرگونه خطای نرم‌افزاری یا خرابی سرور در آن‌ها، باعث اختلال سراسری در برنامه‌های فرودگاه می‌شود. از نمایش اشتباه زمان پرواز گرفته تا ناهماهنگی در اولویت‌بندی زمان برخاستن هواپیماها، همگی از پیامدهای این نقص‌ها هستند.
چنین خطاهایی جزو مشکلات فنی در پرواز محسوب می‌شوند که اگرچه به عملیات زمینی مربوط هستند؛ اما بر زمان پرواز اثر مستقیم می‌گذارند. رفع این اختلالات نیازمند زمان، هماهنگی و گاهی اوقات توقف کوتاه کل عملیات پروازی است.
مدیریت تاخیر در پرواز؛ راهکارهایی برای سفر بی‌دغدغه
همان‌طور که اشاره شد، برخی از دلایل تاخیر در پروازها خارج از کنترل شرکت هواپیمایی یا فرودگاه هستند و به‌صورت ناگهانی اتفاق می‌افتند. به همین خاطر، مدیریت تاخیر در پرواز یکی از مهارت‌هایی است که هر مسافری باید با آن آشنا باشد. رعایت نکات زیر تجربه سفر شما را راحت‌تر و بدون نگرانی می‌کند:
- هنگام خرید بلیط، از آژانس گردشگری درباره احتمال تاخیر در پرواز یا شیوه‌های اطلاع‌رسانی و پیگیری تاخیر در پرواز سؤال کنید.
- در فصل‌های شلوغ مانند تعطیلات رسمی، احتمال لغو یا تاخیر پروازها بیشتر است؛ پس در برنامه‌ریزی سفرتان انعطاف‌پذیر باشید.
- برای اینکه از پرواز جا نمانید، به‌موقع در فرودگاه حاضر شوید و با وزن‌کردن چمدان‌ها از مشکلات اضافه‌بار جلوگیری کنید.
- صبور باشید؛ بسیاری از تاخیرها برای حفظ ایمنی و امنیت شماست، نه بی‌نظمی در برنامه سفرتان.
سخن پایانی
در این مقاله با رایج‌ترین دلایل تاخیر در پروازها آشنا شدیم؛ از مشکلات فنی و شرایط آب‌وهوا گرفته تا عوامل انسانی و مدیریتی. دانستن این نکات به ما کمک می‌کند تا با آرامش بیشتری سفر کنیم و در برابر اتفاقات پیش‌بینی‌نشده آمادگی داشته باشیم. اگر به دانستنی‌های جذاب درباره سفرهای هوایی، حقوق مسافران و نکات کاربردی پرواز علاقه‌مندید، حتماً سایر مقالات مجله آوا را بخوانید. همراه ما باشید تا سفر بعدی‌تان هوشمندانه‌تر، امن‌تر و راحت‌تر رقم بخورد.
پرسش‌های شما
دلایل اصلی تاخیر در پرواز چیست؟
دلایل اصلی تاخیر در پرواز شامل شرایط بد آبوهوایی، مشکلات فنی، ترافیک هوایی و مسائل امنیتی است.
آیا می‌توان از قبل از تاخیر پرواز مطلع شد؟
بله، با مراجعه به سایت اطلاعات پرواز فرودگاه مبدأ می‌توانید از وضعیت تاخیر پرواز مطلع شوید.
چه عواملی باعث تاخیر در پروازهای خارجی می‌شود؟
تاخیر در پروازهای خارجی معمولاً به دلیل نقص فنی، کنترل و بازرسی مرزی، ترافیک هوایی بین‌المللی و هماهنگی با فرودگاه‌های مقصد است.
